Blog

Datum: 28 mei 2020

Delen:

BIM: Van 3D naar xD?

Waarschijnlijk heb je wel eens gehoord van de term 2D of 3D, maar wat dacht je van 4D, 5D en 6D of zelfs 7D? Met het gebruik van BIM als werkmethodiek is 3D slechts een eerste stap naar de ontdekking van nieuwe processen, technieken en bijbehorende informatiestromen. Het is voor veel mensen moeilijk te bevatten dat er meer is dan de platte 2D tekening. Natuurlijk dachten we ooit ook dat de wereld plat was of dat het gehele universum om de aarde draaide.

Voor veel organisaties stopt het proces bij 2D, los dat men al werkt met 3D, terwijl er zoveel meer te halen valt aan efficiëntie en informatie als er verder wordt gekeken. Nu is helaas de realiteit en de dagelijkse praktijk zo dat we al deze technieken hebben, maar een handvol organisaties of eigenlijk personen deze ook daadwerkelijk weet te gebruiken. Met deze blog willen we een aantal nieuwe mogelijkheden laten zien die met BIM misschien tot nu toe nog onbekend waren.

Door aan het 3D model object specifieke informatie (ofwel data) toe te voegen wordt het geheel tot een BIM model uitgebreid. Hierdoor is het 3D model een objectgeoriënteerde database geworden in de vorm van het gebouw, waarin alle data kan worden opgeslagen die te maken heeft met het bouwwerk en de totstandkoming ervan.

Het proces en revolutie van 3D naar BIM kan worden uitgelegd in de volgende BIM piramide:

• 2D = dimensie staat voor de CAD (platte) tekening
• 3D = dimensie staat voor de platte tekening incl. diepte voor coördinatie en visualisatie
• 4D = domein staat voor het 3D model gekoppeld aan factor tijd
• 5D = domein staat voor het 3D model gekoppeld aan factor kosten
• 6D = domein staat voor het 3D model gekoppeld aan factor duurzaamheid
• 7D = domein staat voor het 3D model gekoppeld aan factor beheer en onderhoud
• xD = domein welke nog nader gedefinieerd dient te worden

Aanvulling
Bij 2D en 3D staat de D voor dimensie, maar vanaf 4D en hoger staat deze voor domein.

2D
In de traditionele bouwwereld staat 2D voor de platte tekening gemaakt met een CAD-systeem die de coördinaten x en y gebruikt. De afkorting CAD staat voor Computer-Aided Design wat kortweg ontwerpen met de computer betekend. Veel organisaties klampen zich vast aan deze manier van informatie delen.

3D
Bij 3D wordt er diepte toegevoegd aan de 2D tekeningen door gebruik te maken van de coördinaat z. Deze dimensie wordt met name gebruikt voor het coördineren en visualiseren van details op de werktekeningen. Toch is een 3D model nog GEEN BIM model!

4D
Er wordt gesproken over 4D als aan het 3D model de factor TIJD wordt toegevoegd. Door het koppelen van tijd aan alle bouwelementen in het model is het mogelijk het geheel te koppelen aan planningsprogramma's.

Door het 3D model te gebruiken als input voor 4D wordt het maken van een planning met overige tijdsgebonden informatie de loop van het project inzichtelijk. Het is mogelijk om de onderdelen uit het BIM direct te koppelen aan resources als personeel, materiaal en materieel.

Een ander voordeel is dat nu just in time leveringen (= precies op tijd leveren) mogelijk is. Door deze logistieke methode voor voorraadbeheersing komen materialen pas op de bouwplaats als deze nodig zijn waardoor voorraadkosten en alle andere daarbij optredende kosten vrijwel komen te vervallen.

5D
Er is sprake van 5D als aan het 3D model de factor KOSTEN wordt toegevoegd. Door het koppelen van kosten aan alle bouwelementen in het model is het mogelijk om het geheel te koppelen aan calculatieprogramma’s.

Door het automatisch genereren van hoeveelheden uit het 3D model zijn de kosten van het totale bouwwerk of per onderdeel gelijk inzichtelijk en transparant. Mochten er zich wijzigingen voordoen in het bouwwerk dan zijn deze ook direct op het gebied van kosten zichtbaar en duidelijk.

Een ander voordeel is dat het tevens mogelijk is om direct vanuit het model bestellingen van materialen te doen. Door het koppelen van de bouwelementen aan een calculatieprogramma is het een kleine stap om deze door te koppelen aan een leverancier en inkoop van een specifiek bouwelement.

Aandachtspunt
Een BIM model is volledig 100% gereed aan het einde van het ontwerp- en net voor de start van het bouwproces. Het is mogelijk om tussentijds 5D te hanteren, maar dan alleen ondersteunend als raming voor de benodigde hoeveelheden en kosten.

6D
Bij het gebruik van 6D wordt de factor DUURZAAMHEID aan het 3D model toegevoegd. Bij duurzaamheid draait alles om het bouwen vanuit milieuoogpunt en het verantwoordelijk omgaan met alle natuurlijke hulpbronnen tijdens de totale levenscyclus van het bouwwerk. Met levenscyclus wordt bedoeld van ontwerp, bouw, exploitatie, onderhoud, renovatie naar uiteindelijk de sloop van het gebouw.

Met het toevoegen van duurzaamheid aan het BIM model kunnen er simulaties gemaakt worden op het gebied van energie, klimaatcomfort, windgedrag en daglichtgedragingen, maar denk ook aan constructieve simulaties voor het gebruik van minder materialen. Door in de ontwerpfase al hierover integraal na te denken kan de totale energie van het bouwwerk ver gereduceerd worden bij de ingebruikname.

Voor uniformiteit en duidelijkheid rond de term duurzaamheid zijn binnen en buiten Nederland keurmerken en certificaten ontwikkeld. Een keurmerk dat zeker bij 6D BIM hoort is LEED (Leadership in Energy & Environmental Design). Het LEED proces werkt met een puntensysteem om de milieuprestaties te bepalen van een bouwwerk.

Aanvulling
Er is veel discussie gaande in Nederland dat 6D staat voor het onderdeel beheer en onderhoud. Kijkende naar de grote buitenwereld (ofwel buiten Nederland) staat 6D voor de term duurzaamheid.

7D
Er wordt gesproken van 7D als aan het 3D model de factor BEHEER & ONDERHOUD wordt toegevoegd. Door het koppelen van beheer & onderhoud aan alle bouwelementen (bijv. draaiuren, belasting of garantieperiode) in het model is het mogelijk om het geheel te koppelen aan facility management programma's.

Door vroeg in het ontwerpproces te kijken naar beheer & onderhoud kunnen kosten voor de daadwerkelijke eigenaar van het bouwwerk geminimaliseerd worden.

xD
Of de teller na 7D daadwerkelijk stopt is totaal niet zeker, want de revolutie van BIM staat niet stil. Om deze reden is de top in het figuur van de BIM piramide niet zichtbaar. Onze persoonlijke mening is dat er zeker in de toekomst nog meer D's worden toegevoegd aan de lijst waardoor BIM nog volwassener wordt.

Overigens is het totaal NIET interessant hoeveel van bovenstaande D's je gebruikt of weet te gebruiken. Iedere organisatie gebruikt en haalt informatie uit het BIM op zijn eigen manier. Wel is belangrijk waar jij of jouw organisatie de focus legt en wat interessant is om als informatie te gebruiken uit het BIM model.

Tip
Zin om meer te ontdekken? Neem contact op en plan een kennismaking!